Başarılar

Entegre Kırsal Kalkınma Programı kapsamında GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı ve Kahta Kaymakamlığı iş birliğinde oluşturulan demonstrasyon alanları sayesinde badem üretiminin yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiş ve Kahta Sert Kabuklu Meyve Üreticileri Birliği kurulmuştur. Bu sayede Kahta, Türkiye’de badem üretiminde ilk sıraya yerleşmiştir.

Badem üretiminde verimliliği artırmak amacını taşıyan bu proje ile il genelinde toplam 110 bin dekar alanda üretim yapılmakta olup, dönemsel olarak 17 bin kişiye istihdam sağlanmaktadır. Tarım Kredi Kooperatifi tarafından kurulan entegre tesiste sözleşmeli üretim modeliyle ürün işleme, tasnif ve paketleme faaliyetleri yürütülmektedir.

Ayrıca birlik tarafından "Kahta Bademi" için ürün patenti ve coğrafi işaret alınmıştır.

GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığınca yürütülen Tarımsal Altyapının Geliştirilmesi Programı kapsamında, Musabeyli Kaymakamlığı ve Kilis İl Özel İdaresi iş birliğiyle uygulanan ve üzüm üretimine odaklanılan projede, Kilis İli Üzüm Üreticileri Birliği kurulmuş ve Üzüm İşleme Tesisi faaliyete geçirilmiştir.

Proje, toplamda 11.136 kişiye fayda sağlarken, dönemsel olarak 25 ila 50 kişiye istihdam imkânı sunarak sosyal ve ekonomik katma değer yaratmaktadır. Musabeyli İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün desteğiyle hayata geçirilen Kilis İli Pekmez ve Ürünleri Üretim Tesisi sayesinde çiftçilere sertifikalı üretim teknikleri aktarılmış, tesisleşme ile yıllık ortalama 60 ila 100 milyon TL gelir elde edilmiştir.

Sürdürülebilir tarım ve üretim teknikleri doğrultusunda; yenilikçi, teknoloji temelli, katma değeri yüksek ve istihdam odaklı üretim faaliyetleriyle bölgenin kalkınmasına katkı sunmayı amaçlayan çalışmalar ile Kilis Horoz Kara markası için patent ve coğrafi işaret tescili de alınmıştır.

GAP Organik Tarım Kümelenme Programı çerçevesinde, Kilis Valiliği iş birliğiyle yürütülen proje kapsamında, organik zeytin ve zeytinyağı üretiminin yaygınlaştırılması hedeflenmiş ve Kilis İli Organik Zeytin Üreticileri Birliği kurularak entegre zeytinyağı üretim tesisi faaliyete geçirilmiştir.

Kilis’te 310.704 dekarlık alanda, 3,5 milyondan fazla meyve veren zeytin ağacından yıllık 22.383 ton zeytin üretilmekte ve tesiste 30 kişiye daimi istihdam sağlanmaktadır.

Proje kapsamında kurulan kadın kooperatifi aracılığıyla Kilizi markası altında organik zeytinyağı üretilmekte; ABD, Singapur, Katar ve Hollanda’ya yıllık 100–150 ton ihracat gerçekleştirilmektedir.

Kilis Zeytinyağı, coğrafi işaret tescili alarak uluslararası pazarda markalaşma yolunda da önemli bir adım atmıştır.

Adıyaman’ın Besni ilçesi Atmalı Köyü’nde, GAP Entegre Kırsal Kalkınma Programı çerçevesinde GAP İdaresi ve Besni Kaymakamlığı iş birliğiyle yürütülen “Atmalı Yöresel Ürünler Pazar Yeri Oluşturma Projesi” kapsamında, Atmalı Yöresel Ürünler Kadın Girişimciler Kooperatifi kurulmuş olup, Yöresel Ürünler Satış ve Pazarlama Tesisi faaliyete geçirilmiştir.

Kadınların kendi ürettikleri ürünleri pazarlayabilmeleri amacıyla kurulan Kooperatif, başlangıçta 52 çeşit ürün üretirken günümüzde yaklaşık 70 ürün çeşidi ile 173 üreticinin ürünlerini katma değerli hale getiriyor ve yıllık 70 ton satışla yaklaşık 17.500.000 TL gelir elde ediliyor.

Köylerde üretim yapan kadınların becerisini katma değerli ürünlere dönüştürerek pazarlama imkânlarının geliştirilmesini amaçlayan proje kapsamında GAP İdaresinin desteğiyle Besni'nin tanınırlığı artırılmıştır.

GAP Bölgesi'ndeki illerin mülki idare amirleri iş birliğiyle yürütülen ÇATOM Projesi, bölgenin tüm illerindeki belirli mahalle ve ilçelerde uygulanmaktadır.

Proje, kadınların farkındalık kazanmasını, kamusal alana katılımını, istihdamını ve girişimciliğini artırmayı hedeflemiş, ayrıca; proje ile yerel koşullara uygun, katılımcı toplum kalkınması modelleri geliştirilmiştir.

Bu kapsamda 13 kadın derneği ve 3 kooperatif kurulmuş, 47 merkez faaliyete geçmiştir. 1995-2021 yılları arasında yılda 50 kadın kendi işini kurarken, 500 kadın farklı sektörlerde istihdam edilmiştir.

Proje, 1 milyondan fazla kadına ulaşarak Türkiye içinde ve dışında bir model haline gelmiştir. Ortaokul ders kitaplarına girmiş, akademik çalışmalara konu olmuş ve çeşitli ödüller kazanmıştır. Kadınların kalkınma projelerine dâhil edilmesi gerektiğine dair farkındalık oluşturmuş ve kalkınma ekosistemi içinde çok paydaşlı bir yönetişim modeli geliştirilmiştir.

ÇATOM’lar Kasım 2021’de Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı arasında yapılan protokolle Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na devredilmiştir.

Hayvancılık Altyapısının Geliştirilmesi Programı kapsamında, GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı ve İl Tarım ve Orman Müdürlükleri iş birliğiyle bölge illerinde yürütülen projeler aracılığıyla; Pervari Arı Keki ve Petek Üretim Tesisi, Şırnak Bal Paketleme Tesisi ve Siirt Üniversitesi Bal Analiz Laboratuvarı gibi önemli altyapılar kurulmuş, kooperatifler desteklenmiştir.

Projeler kapsamında güneş enerjili çadırlar, ekipman ve kovan destekleriyle üreticilerin verimliliği artırılmış, gençlerin arıcılığa yönelmesi sağlanmış, kırsal kalkınma desteklenmiş ve kadın üreticilerin sektöre katılımı teşvik edilmiştir. Bölge, 794.000 kovan ile bölge Türkiye genelinde ikinci sıraya yükselmiştir.

Bu çalışmalar sayesinde arıcılık faaliyeti, gençler ve kırsalda yaşayanlar için sürdürülebilir bir gelir kaynağı haline gelmiş, GAP Bölgesi arıcılıkta Türkiye’nin önde gelen üretim merkezlerinden biri olmuştur.

GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığı koordinasyonunda; Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü, TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü, HAVELSAN ve Harran Üniversitesi iş birliğiyle hayata geçirilen GAP HASSAS uygulaması, bölge çiftçilerine dijital tarım alanında destek sağlamaktadır.

“GAP Bölgesi’nde Hassas Tarım ve Sürdürülebilir Uygulamaların Yaygınlaştırılması Projesi” kapsamında geliştirilen bu yerli ve milli yazılım; uydu görüntüleri, multi/hiperspektral kameralar, spektrometreler ve farklı sensörlerden elde edilen verilerle tarımsal üretimin periyodik olarak izlenmesini mümkün kılmaktadır.

Sistem, çiftçilerin üretim süreçlerini kayıt altına almasına, bulgularını sistemde kayıtlı tarım danışmanlarıyla paylaşmasına ve bu bulgular üzerinden anlık görüş ve öneri almasına imkân tanımaktadır.

Geliştirilme süreci devam eden GAP HASSAS uygulamasıyla; Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde hassas ve akıllı tarım teknolojilerinin yaygınlaştırılması ve tarımsal verimliliğin artırılması hedeflenmektedir.

GAP Bölge Kalkınma İdaresi ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) iş birliğiyle 2021 yılında başlatılan İyi Pamuk Projesi, Şanlıurfa ve Diyarbakır illerinde lisanslı pamuk üretimini teşvik etmektedir. Proje ile GAP Bölgesi’nde pamuk üretiminin olumsuz çevresel ve sosyal etkilerinin azaltılması ve sektörün geleceğinin daha güvenli hale getirilmesi hedeflenmiştir. Proje, uluslararası fonlarla desteklenen bir modelle yürütülmekte olup, hâlihazırda lisanslı iyi pamuk üretim alanı 47.600 hektara ulaşmıştır.

Proje kapsamında çiftçilere eğitimler verilirken, işçilerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi ve yerel kooperatiflerin gelişmesi desteklenmektedir. Ayrıca, Şanlıurfa ve Diyarbakır illerinde sürdürülebilir pamuk üretim koşulları iyileştirilirken girdi maliyetlerinin optimize edilmesi ve kadın işçi ve çiftçilerin geçim kaynaklarının iyileştirilmesi gibi faaliyetler yürütülmektedir.

Hayata geçirilen uygulamalarla çiftçilerin, ilave geçim kaynakları edinmeleri ve çalışma koşullarının iyileştirilmesi sağlanmaktadır. Ayrıca yapılan çalışmalar ile dezavantajlı grupların sorunlarına öncelik verilmekte, çocuk işçiliği önlenmektedir. İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile işçilerin muhtemel risklere karşı korunması sağlanırken, bölgedeki rekabet gücü de artırılmaktadır.

GAP Bölge Kalkınma İdaresi Başkanlığınca desteklenen, Silopi İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü tarafından yürütülen Silopi Yer Fıstığı Markalaşıyor projesi kapsamında, Silopi Yer Fıstığı Üreticileri Birliği kurulmuş ve yer fıstığı yetiştiriciliği konusunda eğitimler verilmiştir.

Proje, bölgedeki alternatif ürün yetiştiriciliğini teşvik ederken; yer fıstığının kalite ve verim yönüyle farkındalık oluşturmakta, çiftçilerin gelir düzeyinin yükselmesine katkı sunmaktadır.

Proje kapsamında Şırnak Silopi’de 75.000 dekar alanda yer fıstığı üretimi yapılmakta ve yıllık 40.000 ton üretim gerçekleştirilmektedir. Üretimin artırılması ve katma değerinin yükseltilmesine yönelik çalışmalar ise devam etmektedir.

Ayrıca yapılan çalışmalar kapsamında Silopi Yer Fıstığı için coğrafi işaret tescili alınmıştır.